اگر صاحب خانه پول رهن را ندهد چه باید کرد؟ در چنین شرایطی، مستأجر می‌تواند از ساده‌ترین راهکار یعنی مذاکره و توافق دوستانه شروع کند و تا روش‌های رسمی مثل ارسال اظهارنامه یا شکایت در شورای حل اختلاف پیش برود تا بتواند حق خود را پس بگیرد.
پس گرفتن پول رهن از موجر، یکی از چالش‌هایی است که مستأجر ممکن است در قرارداد اجاره با آن روبه‌رو شود. در این شرایط، مهم است بدانید قانون چه می‌گوید و چه راه‌هایی برای پس گرفتن پول پیش خانه یا ودیعه پیش پای شما می‌گذارد. همچنین قوانین مشخصی درباره مهلت بازگرداندن رهن، خسارت تأخیر، تکلیف تخلیه ملک و مدارک لازم برای طرح دعوا وجود دارد که دانستن آن‌ها می‌تواند از سردرگمی جلوگیری کند. اگر شما هم با چنین مشکلی روبه‌رو شده‌اید، تا انتها با ما همراه باشید تا شما را با تمام مراحل حقوقی و قانونی به‌طور کامل آشنا و نکاتی را بررسی کنیم که به شما کمک می‌کند پیش‌از عقد قرارداد از بروز اختلاف بر سر پول رهن پیشگیری کنید.
فهرست مطالب
چگونه پول رهن را پس بگیریم؟
پس گرفتن پول رهن از صاحبخانه، بسته به شرایط قرارداد و میزان همکاری موجر می‌تواند ساده یا زمان‌بر باشد. ابتدا سعی کنید با گفت‌وگو و با روش‌های دوستانه، اختلاف را برطرف کنید و در صورت پاسخ‌نگرفتن به‌سراغ مراحل قانونی بروید. فرایند قانونی آن براساس قوانین مدنی و روابط موجر و مستأجر (مصوب ۱۳۷۶) به این صورت است که ابتدا اظهارنامه‌ای برای موجر ارسال و آمادگی تخلیه را اعلام می‌کنید؛ اما شرط کنید که همزمان ودیعه پرداخت شود. اگر موجر امتناع کرد، ملک را تخلیه کنید، تأمین دلیل بگیرید و سپس شکایت را به شورای حل اختلاف یا دادگاه ببرید.
هدف از طی این مراحل، جلوگیری از اختلافات و حل سریع مسئله است. توجه کنید که ابتدا باید ملک را تخلیه کنید؛ زیرا بدون تخلیه، مطالبه ودیعه ممکن نیست. برای اینکه بدانید اگر صاحبخانه پول رهن را ندهد چه کنید، این مسیر را دنبال کنید:
- مذاکره مستقیم: ابتدا با صاحبخانه صحبت کنید و از او بخواهید طبق قرارداد، مبلغ ودیعه را در زمان مقرر پرداخت کند؛
- ارسال اظهارنامه رسمی: در صورت بی‌توجهی موجر، اظهارنامه‌ای از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ارسال کنید تا درخواست شما جنبه قانونی پیدا کند؛
- ثبت شکایت در شورای حل اختلاف: اگر باز هم پول رهن پرداخت نشد، میتوانید شکایت خود را در شورای حل اختلاف محل ثبت کنید.
در شرایطی که مبلغ بالاست یا روند شکایت پیچیده می‌شود، مشورت با وکیل متخصص در دعاوی ملکی می‌تواند روند کار را سریع‌تر و مطمئن‌تر کند؛ اما بهترین کار این است که از همان ابتدا، از اشتباهات رایج در تنظیم اجارهنامه پرهیز کرده و قرارداد را به‌گونه‌ای بنویسید که مانع اختلافات بعدی شود.
املاین یک پلتفرم آنلاین معتبر است که یکی از خدمات ویژه‌اش، انعقاد قراردادهای اجاره رسمی و آنلاین با نظارت مستقیم کارشناسان حقوقی است. در این سرویس، تمام مراحل از احراز هویت طرفین و بررسی اسناد ملکی گرفته تا صدور کد رهگیری رسمی، به‌صورت دیجیتال انجام می‌شود که قرارداد شما را از لحاظ حقوقی معتبر، قابل‌استناد و مطمئن می‌کند. علاوه‌براین، کاربران هر زمان می‌توانند به نسخه دیجیتال قرارداد خود دسترسی داشته باشند که خیال آن‌ها را از بابت امنیت و اعتبار سند راحت می‌کند. اگر قصد دارید قرارداد اجاره‌ای مطمئن و رسمی بدون دردسرهای بنگاه سنتی تنظیم کنید، همین حالا از خدمات قراردادهای آنلاین املاین استفاده کنید.
اگر صاحبخانه پول رهن را نمیدهد، در ادامه، مراحل را به‌تفصیل بررسی می‌کنیم و پاسخ این سؤال را که آیا پول رهن منزل قابل توقیف است، می‌دهیم.
اگر صاحبخانه پول رهن را نمیدهد، در ادامه، مراحل را به‌تفصیل بررسی می‌کنیم و پاسخ این سؤال را که آیا پول رهن منزل قابل توقیف است، می‌دهیم.
مراحل پس گرفتن پول رهن
اگر می‌خواهید بدانید چگونه پول رهن را پس بگیریم، در ادامه با ما همراه باشید:
مذاکره و توافق دوستانه
ابتدا با موجر تماس بگیرید و به‌صورت مسالمت‌آمیز درخواست کنید ودیعه را در زمان پایان قرارداد یا فسخ آن بازگرداند. بهتر است از همان ابتدا، پرداخت ودیعه را با تنظیم صورتجلسۀ کتبی و امضای دو شاهد انجام دهید تا سند رسمی داشته باشید. این مرحله، ساده‌ترین و سریع‌ترین راه است و از هزینه‌های قانونی جلوگیری می‌کند.
ارسال اظهارنامه رسمی
اگر مذاکره نتیجه نداد، پس‌از تخلیه کامل ملک، از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، اظهارنامه‌ای رسمی به موجر ارسال کنید. توجه داشته باشید که باید در سامانه ثنا ثبت‌نام انجام داده باشید. در اظهارنامه، جزئیات قرارداد، مبلغ ودیعه و درخواست استرداد را ذکر کنید. این کار باعث مستندسازی می‌شود و مهلت مشخصی (معمولاً ۱۰ روز) به موجر می‌دهد تا پاسخ دهد.
طرح شکایت در شورای حل اختلاف
اگر اظهارنامه بی‌پاسخ ماند، مرحله بعدی، مطرح‌کردن دادخواست مطالبه ودیعه در شورای حل اختلاف (برای مبالغ تا ۲۰۰ میلیون ریال) یا دادگاه حقوقی (برای مبالغ بالاتر) است. در این مرحله، مدارک خاصی لازم است که در بخش‌های بعدی معرفی خواهد شد. پس‌از صدور حکم، از طریق اجرای احکام میتوانید اموال موجر را توقیف کنید یا حتی باعث صدور حکم جلب شوید.
قانون درباره پس دادن پول رهن چه می‌گوید؟
قانون پس گرفتن پول رهن، براساس قانون روابط موجر و مستأجر مصوب ۱۳۷۶ و مواد مرتبط قانون مدنی (مانند ماده ۴۶۶) تعیین می‌شود. براساس این قوانین، موجر موظف است ودیعه (پول رهن یا پیش) را که به‌عنوان قرض‌الحسنه یا امانت دریافت کرده است، پس‌از پایان مدت قرارداد اجاره، فسخ آن توسط مستأجر یا توافق بر فسخ به مستأجر بازگرداند. این ودیعه مالکیت موجر را تغییر نمیدهد و او تنها امانت‌دار آن است. در صورت وجود بدهی‌های مستأجر مانند اجاره معوقه، قبوض، شارژ ساختمان یا خسارت اثبات‌شده به ملک، موجر می‌تواند مبلغ مربوطه را کسر کند؛ اما باید مدارک معتبر داشته باشد.
اگر مالک ملک را بفروشد، درصورتی‌که توافق دیگری نشده باشد، مسئولیت بازگرداندن ودیعه همچنان با مالک قبلی است. همچنین، مستأجر می‌تواند در قرارداد اجاره برای تأخیر در بازگرداندن ودیعه، جریمه (وجه التزام) تعیین کند. اگر این کار انجام نشده باشد، خسارت تأخیر تأدیه براساس شاخص بانک مرکزی قابل‌مطالبه است.
مهلت قانونی برای بازگرداندن پول رهن
بازگرداندن ودیعه باید بلافاصله پس‌از تخلیه کامل ملک و پایان قرارداد انجام شود؛ مگر اینکه در قرارداد توافق دیگری (مانند مهلت مشخص) قید شده باشد. اگر موجر تأخیر کند، مستأجر حق مطالبه خسارت را از تاریخ پایان قرارداد تا زمان پرداخت دارد. در صورت پرداخت‌نکردن بیش‌ازحد متعارف، این تأخیر می‌تواند منجر به مسئولیت حقوقی موجر شود. اگر مشکلی مانند خسارت به ملک وجود دارد، موجر باید آن را اثبات کند.
مراحل شکایت از صاحبخانه بابت پس‌ندادن پول رهن
مراحلی که باید به این منظور طی کنید، عبارت‌اند از:
- تخلیه ملک و تأمین دلیل: به‌عنوان مستأجر، ابتدا باید ملک را تخلیه کنید و برای اثبات تخلیه از شورای حل اختلاف محل ملک تأمین دلیل بگیرید (مانند بازدید کارشناس)؛
- مذاکره دوستانه: ابتدا با موجر صحبت کنید و درخواست کتبی (مانند پیامک) برای بازگرداندن ودیعه ارسال کنید. بهتر است صورتجلسه‌ای با دو شاهد تنظیم کنید؛
- ارسال اظهارنامه رسمی: از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی (سامانه ثنا) اظهارنامه‌ای به موجر ارسال کنید. مهلت برای پرداخت ودیعه مشخص و معمولاً ۱۰ روز است؛
- تقدیم دادخواست: اگر پاسخی نگرفتید، دادخواست مطالبه ودیعه را در شورای حل اختلاف (برای مبالغ تا ۲۰۰ میلیون ریال) یا دادگاه حقوقی (برای مبالغ بالاتر) ثبت کنید؛
- اجرای حکم: پس‌از صدور حکم قطعی میتوانید از طریق اجرای احکام پیگیری کنید. موجر ۳۰ روز فرصت پرداخت دارد؛ درغیراین‌صورت، اموال او (مانند ملک) توقیف و فروخته می‌شود. امکان صدور حکم جلب هم وجود دارد.
مدارک و مستندات لازم برای شکایت
برای طرح شکایت مطالبه ودیعه اجاره در شورای حل اختلاف یا دادگاه حقوقی، ابتدا باید ملک را تخلیه کرده باشید. سپس مدارک زیر را که براساس قوانین روابط موجر و مستأجر (مصوب ۱۳۷۶) و رویه قضایی ضروری هستند، آماده کنید:
- قرارداد اجاره: اصل یا کپی برابر اصل قرارداد که جزئیات مبلغ ودیعه، مدت اجاره و شرایط را نشان دهد؛
- رسید پرداخت ودیعه: چک، فیش بانکی یا رسید کتبی که اثبات کند مبلغ ودیعه را به موجر پرداخت کرده‌اید؛
- اظهارنامه رسمی: کپی اظهارنامه ارسالی از طریق سامانه ثنا که در آن درخواست استرداد ودیعه با مهلت مشخص (معمولاً ۱۰ روز) ذکر شده باشد؛
- تأمین دلیل تخلیه: صورتجلسه یا گزارش کارشناسی از شورای حل اختلاف محل ملک که تخلیه کامل ملک را تأیید کند (مانند بازدید کارشناس برای اثبات عدم خسارت)؛
- مدارک شناسایی: کارت ملی و شناسنامه شاکی (مستأجر) و خوانده (موجر)؛
- سایر مدارک پشتیبان: مانند رسید پرداخت اجاره‌بها، قبوض پرداخت‌شده، پیامک‌ها یا نامه‌های مذاکره قبلی و در صورت مطالبه خسارت، محاسبات خسارت تأخیر تأدیه براساس شاخص بانک مرکزی.
اگر مبلغ ودیعه کمتر از ۲۰۰ میلیون ریال باشد، شورای حل اختلاف و درغیراین‌صورت، دادگاه حقوقی صالح است.
خسارت تأخیر در پس دادن ودیعه
بر اساس ماده ۵۲۲ قانون آیین دادرسی مدنی، اگر موجر در بازگرداندن ودیعه تأخیر کند، مستأجر حق مطالبه خسارت تأخیر تأدیه (خسارت دیرکرد) را دارد. این خسارت براساس نرخ تورم اعلامی بانک مرکزی محاسبه می‌شود و از تاریخ مطالبه (ارسال اظهارنامه یا تقدیم دادخواست) تا زمان پرداخت کامل ودیعه ادامه می‌یابد.
نکته مهمی که باید توجه داشته باشید، این است که خسارت پس‌از تخلیه ملک قابل‌مطالبه است؛ زیرا پرداخت ودیعه منوط به تخلیه نیست؛ اما تأخیر از زمان پایان قرارداد یا مطالبه شروع می‌شود. اگر در قرارداد اجاره، شرط وجه التزام (جریمه روزانه یا ماهانه برای تأخیر) قید شده باشد، آن هم علاوه‌بر خسارت قانونی می‌تواند مطالبه شود.
مبلغ خسارت توسط دادگاه تعیین می‌شود و می‌تواند شامل هزینه‌های دادرسی هم باشد؛ برای مثال، اگر ودیعه ۱۰۰ میلیون تومان باشد و تأخیر ۶ ماهه با نرخ تورم ۴۰ درصدی رخ دهد، خسارت تقریبی حدود ۲۰ میلیون تومان خواهد بود (محاسبه دقیق نیاز به شاخص بانک مرکزی دارد).
در صورت پرداخت‌نکردن، میتوانید در دادخواست اصلی یا جداگانه، آن را مطالبه کنید. اگر موجر ودیعه را به صندوق شورای حل اختلاف بسپارد؛ اما تأخیر داشته باشد، همچنان مسئول خسارت است.
تکلیف تخلیه ملک در صورت پس ندادن پول پیش
براساس قانون روابط موجر و مستأجر، مستأجر موظف است ملک را در پایان مدت قرارداد یا فسخ آن تخلیه کند؛ حتی اگر موجر ودیعه (پول پیش) را بازنگرداند. تخلیه‌نکردن ملک به‌دلیل دریافت‌نکردن ودیعه، توجیه قانونی ندارد و می‌تواند منجر به مسئولیت مستأجر شود.
مسئولیت‌هایی که در این حالت برعهده مستأجر است، عبارت‌اند از:
- پرداخت اجرت‌المثل: اگر مستأجر تخلیه نکند، حتی اگر در قرارداد شرط خسارتی نباشد، باید اجرت‌المثل (اجاره‌بهای مشابه) برای دوره تأخیر بپردازد؛
- مطالبه خسارت قراردادی: اگر در قرارداد جریمه‌ای برای تخلیه‌نکردن (مانند روزانه ۱۰۰ هزار تومان) شرط شده باشد، موجر می‌تواند آن را مطالبه کند. البته درصورتی‌که پرداخت‌نکردن ودیعه اثبات شود، موجر حق مطالبه اجرت‌المثل ندارد.
پرداخت‌نکردن ودیعه توسط موجر، مانع تخلیه نیست و مستأجر نمی‌تواند ملک را گرو نگه دارد. بهتر است از مسیر قضایی پیگیری کنید تا مجبور به پرداخت جریمه‌های اضافی نشوید.
نکات مهم قبل‌از عقد قرارداد برای جلوگیری از مشکلات رهن
برای جلوگیری از مشکلات مربوط به ودیعه (رهن) در قرارداد اجاره، براساس قوانین مدنی و روابط موجر و مستأجر، نکات زیر را رعایت کنید تا از اختلافات آینده پیشگیری شود:
- بررسی سند مالکیت: قبل‌از امضا، سند معتبر مالکیت موجر را ببینید و از طریق استعلام ثبتی (از دفتر اسناد رسمی یا سامانه ثبت اسناد) مطمئن شوید که ملک در رهن بانک یا توقیف نیست و موجر حق اجاره دارد؛
- مشخصات دقیق: نام کامل طرفین، آدرس دقیق ملک، مبلغ رهن، نحوه پرداخت و مهلت بازگرداندن رهن (معمولاً همزمان با تخلیه) را به‌طور واضح در قرارداد اجاره بنویسید و رسید رسمی بگیرید؛
- شرط وجه التزام: در قرارداد شرط کنید که در صورت تأخیر در بازگرداندن رهن، موجر روزانه یا ماهانه جریمه بپردازد (مثلاً ۰.۵ درصد مبلغ رهن روزانه). این شرط قانونی است و می‌تواند مانعی برای تأخیر در پرداخت باشد؛
- شرایط فسخ و تعمیرات: مسئولیت تعمیرات اساسی (موجر) و جزئی (مستأجر) را مشخص کنید. شرایط فسخ (مانند پرداخت‌نکردن اجاره یا فروش ملک) را قید کنید تا در صورت مشکل، فسخ آسان باشد؛
- شاهدان و ثبت رسمی: قرارداد را در دو نسخه با امضای دو شاهد معتبر (ترجیحاً بنگاه املاک) بنویسید و کد رهگیری دریافت کنید تا اعتبار بیشتری داشته باشد. بهتر است از قراردادهای شفاهی پرهیز کنید؛
- بررسی وضعیت ملک: ملک را کارشناسی کنید (از نظر قیمت رهن و وضعیت فنی) و از اعتبار بانکی موجر مطمئن شوید.
با رعایت این نکات، ریسک مشکلات حقوقی کاهش می‌یابد.
سخن پایانی
اگر صاحب خانه پول رهن را ندهد چه باید کرد؟ بهترین رویکرد این است که ابتدا راه‌های دوستانه و توافقی را امتحان و در صورت بی‌نتیجه‌ماندن، مسیر قانونی را از طریق اظهارنامه و شکایت در شورای حل اختلاف یا دادگاه دنبال کنید. همچنین توجه داشته باشید که تخلیه ملک شرط اصلی مطالبه ودیعه است و تخلیه‌نکردن می‌تواند مشکلات بیشتری برای مستأجر ایجاد کند.
- تخلیه ملک شرط لازم برای مطالبه ودیعه است؛
- ابتدا با مذاکره و توافق دوستانه موضوع را حل کنید؛
- در صورت بی‌توجهی موجر، اظهارنامه رسمی ارسال کنید؛
- برای مبالغ تا ۲۰۰ میلیون ریال به شورای حل اختلاف و برای مبالغ بالاتر به دادگاه حقوقی مراجعه کنید؛
- امکان مطالبه خسارت تأخیر در بازگرداندن رهن وجود دارد؛
- در قرارداد اجاره، شرط وجه التزام (جریمه تأخیر) می‌تواند از بروز مشکلات جلوگیری کند؛
- ثبت رسمی قرارداد و گرفتن کد رهگیری امنیت بیشتری ایجاد می‌کند.
خدمات قراردادهای اجاره رسمی املاین نه‌تنها روند معامله را ساده‌تر می‌کند، بلکه با پشتیبانی حقوقی، صدور کد رهگیری، بررسی اصالت مدارک و ثبت آنلاین همه مراحل، شفافیت و آرامش خاطر را برای طرفین به ارمغان می‌آورد. این ویژگی‌ها باعث می‌شوند احتمال اختلافات بعدی کاهش یابد و در صورت بروز مشکل هم امکان پیگیری حقوقی آسان‌تر باشد. برای تجربه یک قرارداد اجاره امن، سریع و معتبر، همین حالا وارد سایت املاین شوید و اولین قرارداد رسمی آنلاین خود را ثبت کنید.
سوالات متداول
اگر صاحبخانه پول رهن را ندهد از کجا باید شکایت کنیم؟
برای مبالغ تا ۲۰۰ میلیون ریال میتوانید در شورای حل اختلاف محل ملک طرح دعوا کنید و اگر مبلغ بیشتر باشد باید به دادگاه حقوقی مراجعه کنید.
آیا میتوانم بهخاطر تأخیر در پسدادن رهن خسارت بگیرم؟
بله. طبق قانون، در صورت تأخیر موجر میتوانید خسارت تأخیر تأدیه یا جریمه قراردادی (اگر در اجارهنامه ذکر شده باشد) را مطالبه کنید.
پس گرفتن پول پیش خانه چقدر زمان میبرد؟
اگر توافقی حل شود، معمولاً همزمان با تخلیه ملک قابلدریافت است؛ اما در صورت شکایت، بسته به روند قضایی، ممکن است چند هفته تا چند ماه طول بکشد.
